शेतकऱ्यांनी दिली बुलढाणा जिल्ह्यातील वेणी येथील जिरेनियम शेतीला भेट!
अविनाश पोहरे / चिफ ब्युरो, अकोला
पातुर :- बुलढाणा जिल्ह्यातील सुलतानपुर तालुक्यातील वेणी येथील डॉ. विनायक देशमुख या प्रयोगशील शेतकऱ्यांने आपल्या शेतात जिरेनियमची लागवड केली आहे. त्याच बरोबरीने डिसलरी प्रकल्प ही उभारत ते स्वतः तेलनिर्मिती देखील करत असुन त्यांनी ‘फार्म टू बॉटल’ या संकल्पना राबविण्यास सुरूवात केली आहे. त्यांनी जिरेनियम शेतीतून तीन महिन्यात दोन एकर शेतीत लाख रुपये नफा मिळविला आहे.शेतशिवारात अनेक वर्षांपासून पारंपरिक खाण्यांच्या पिकांचीच शेती मोठ्या प्रमाणात केल्या जाते. या पारंपरिक पिकांतून शेतकऱ्यांचा खर्चही निघत नाही. त्यामुळे पारंपरिक पिकांना फाटा देण्याशिवाय शेतकऱ्यांजवळ पर्याय नाही. त्यामुळे बुलढाणा जिल्ह्यातील सुलतानपुर तालुक्यातील वेणी येथील डॉ. विनायक देशमुख या प्रयोगशील शेतकऱ्यांने आपल्या शेतात जिरेनियमची लागवड केली. जिरेनियमच्या पाल्यापासून तेल तयार केले. या तेलाला १२ हजार ५०० रुपये लीटर या दर मिळाल्याने तीन महिन्यात दोन एकर शेतीत दोन लाख नफा मिळवीत आहे.डॉ. विनायक देशमुख यांनी जिरेनियम शेतीतून तीन महिन्यात दोन एकर शेतीत अडीच लाखाचे उत्पन्न घेतले आहे.जिरेनियमचे तेलाला बाजारात १२ हजार ५०० रूपये लीटर प्रमाणे मागणी असुन डॉ. विनायक देशमुख या प्रयोगशील शेतकऱ्यांने आपल्या शेतात जिरेनियमची लागवड केली आहे. त्याच बरोबरीने डिसलरी प्रकल्प ही उभारत ते स्वतः तेलनिर्मिती देखील करत असुन त्यांनी ‘फार्म टू बॉटल’ या संकल्पना राबविण्यास सुरूवात केली आहे.जिरेनीयमच्या पानांवर प्रक्रिया करुन त्यापासुन तेल तयार केले जाते. या तेलाला मार्केटमध्ये सर्वाधिक मागणी आहे. आपण दैनंदिन वापरत असलेल्या सुगंधी साबण, अगरबत्ती, अत्तर, परफ्युम तयार करण्यासाठी जिरेनीयम तेलाचा वापर केला जातो. सध्या तरी तब्बल १२ हजार ५०० रूपये लीटर प्रमाणे दर या तेलाला मिळत असल्याचे डॉ. विनायक देशमुख यांनी सांगितले आहे.पहिल्या कापणी नंतर लगेच उत्पन्न सुरु -जिल्ह्याबरोबर राज्यातील अनेक शेतकरी जिरेनीयमच्या शेतीकरण्याकडे कल वाढतोय. अनेक तरुण शेतकरी याची लागवड शेतीत करत आहे. अगदी सहज पिकणारे हे पीक आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी पारंपारिक पिके सोडून जिरेनियमची शेती करण्यास सुरूवात केली आहे. अकोला जिल्ह्यातील पातुर येथील काही तरुणांनी बूलढाणा जिल्ह्यात येऊन या शेतीची माहिती घेतली.
पातुर येथील शेतकऱ्यांनी घरच्या शेतीत त्याची लागवड करायचे निश्चित केले आहे.यासाठी सहा रुपयांना जिरेनियमचे एक रोप मिळते. पहिल्या तीन ते चार महिन्यात याची कापणी होते. पहिल्या कापणी नंतर लगेच उत्पन्न सुरु होते.तर हमखास उत्पन्नाच हे चांगले साधन -भारतीय बाजारपेठेतील जिरेनियम तेलाची गरज भागवण्यासाठी परदेशातून हे तेल मोठ्या प्रमाणात आयात करावे लागते. त्यामुळे भारतात याची लागवड वाढली तर त्याचा फायदा होईल.
एका किलोला साडे बारा हजार रुपये मिळत असल्याने शेतकरी याकडे वळु लागले आहे. मात्र या पुर्वीची काही अनुभव पाहता आणि आताच्या डिजीटल युगात शेतकऱ्यांनी कंपन्यांशी करार करतांना व्यवस्थित माहिती घेऊन करार केल्यास हमखास उत्पन्नाच हे चांगले साधन होईल. असे शेतकरी श्री देशमुख यांचे म्हणने आहे. बाजाराचा पूर्ण अभ्यास करा -पारंपारिक शेतीमध्ये उत्पन्नाची हमी नसल्याने या पिकाकडे शेतकरी वळु लागलेत. त्यात विकेल ते पिकेल राज्याचा या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना मदतही घेतली पाहिजे. शेतकऱ्यांनीही बाजाराचा पूर्ण अभ्यास करुन या क्षेत्रात पाऊल ठेवले पाहिजे. असे देशमुख म्हणाले.दर तीन महिन्यांनी जिरेनियम कापनीसाठी येते. अकोला जिल्हातील शेतकरी नेहमीच नाविन्यपुर्ण शेती करत आले आहे. त्यात शेतीत विविध प्रयोग करुन विक्रमी उत्पादनाबरोबर आर्थिक स्तर उंचावण्याचा प्रयत्न करत असतात. सध्या जिल्ह्यात काही भागातील शेतकरी जिरेनियम या सुगंधी वनस्पतची सध्या लागवड करणार आहेत. अकोला जिल्ह्यातील पातुर तालुक्यात प्रामुख्याने सोयाबीन,तुर,कपाशी आणि फुलशेतीची लागवड केली जाते. मात्र वर्षाला एकदाच येणाऱ्या पिकांऐवजी दर तीन महिन्यांनी कापनीसाठी येणाऱ्या जिरेनियमची लागवड आता या भागातील शेतकऱी करणार आहे.
